Güney Amerika’da, Venezuela, Guyana ve Brezilya arasında tansiyonu artıran Essequibo anlaşmazlığında taraflar “diyalogla çözüm” ve karşılıklı olarak güç kullanmama konusunda anlaştı.
Venezuela, Guyana’nın petrol ve yeraltı kaynakları zengini Essequibo bölgesinde hak iddia ediyor. Tansiyon, Venezuela’da Guyana’nın bu ülkeye katılması konusunda ay başında düzenlenen referandum sonrası yükselmişti.
Ancak gerilimin tarafları, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ve Guyana Devlet Başkanı İrfaan Ali, dün bir araya gelerek sorunun barış yoluyla çözümü konusunda karşılıklı olarak güven verdi.
İmzalanan ortak belgede tarafların birbirlerini tehdit etmeyecekleri ve “her ne koşulda olursa olsun birbirlerine karşı güç kullanmayacakları” belirtildi.
Ancak İrfaan Ali, Essequibo topraklarından faydalanma hakkının kendilerinde olduğunu da vurguladı.
Maduro ise görüşmeyi “Muhteşem bir diyalog günüydü” diyerek özetledi.
Venezuela’da bu ay başında düzenlenen referandumda, Essequibo’nun Venezuela’ya katılması yönünde karar çıkmıştı.
Referanduma Venezuelalı seçmenlerin yalnızca yüzde 10’una yakını katıldı ve uluslararası olarak bir bağlayıcılığı bulunmuyor.
Bunun üzerine Guyana ordusu teyakkuza geçmiş, bu iki ülkenin komşusu Brezilya da sınırdaki askerlerini artıracağını açıklamıştı.
Liderler Karayip Denizi’ndeki ada ülkesi Saint Vincent ve Grenadinler’de buluştu.
Dışişleri bakanlarından oluşan ortak komite üzerinden tartışmalı bölgeyle ilgili sorunlar görüşülecek ve bir sonraki toplantı Brezilya’da yapılacak.
Guyana, sorunun Hollanda’nın Lahey kentindeki Uluslararası Adalet Divanı’nda çözülmesi gerektiğini savunuyor, Venezuela ise bu mahkemenin kararlarını tanımıyor.
Essequibo nerede, neden önemli?
160 bin kilometrekarelik Essequibo, Guyana topraklarının üçte ikisini oluşturuyor.
Venezuela’nın buradaki hak iddiasının kaynağı, sömürgeci döneme kadar gidiyor.
Venezuela İspanyol sömürgesiyken bu bölge İspanyol Venezuela Kaptanlığı’nın sınırları içinde sayılıyordu. Venezuela 1810 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra da burayı kendi toprakları içinde saymayı sürdürdü.
Ancak bugünkü Guyana’nın bulunduğu ve o dönemde Hollanda’nın sahip olduğu topraklar İngilizler tarafından satın alındı.
O dönemde toprakların tam sınırı belli değildi. İngilizler bundan faydalanarak, hak iddia ettikleri bölgelerin sınırlarını zamanla genişletti.
Venezuela buna karşı çıkınca 1899’da Paris’te oluşturulan hakem heyeti, burayı İngiltere’ye verdi.
Venezuela ise İngiltere’nin hakimlerle anlaştığını iddia ederek, şaibeli bulduğu bu karara karşı çıkıyor.
1950’lerden itibaren yeniden gündeme getirdiği hak iddiası, 2015’te Essequibo’nun karasularında petrol bulunmasının ardından Venezuela hükümeti tarafından gündemde tutuluyor.
Maduro, son referandum sonrası bölgede petrol aranması izni vereceğini açıklamıştı ancak Guyana hali hazırda Exxon Mobile ve Chevron gibi petrol ve doğalgaz devleriyle bu bölgedeki yatırımlar için anlaşma yapmış durumda.
2027 yılında Guyana’nın petrol üretiminin bugünkünün üç katına çıkarak günlük 1,2 milyon varili bulması bekleniyor.
Dünyanın en büyük kanıtlanmış petrol rezervlerine sahip ülkesi olan Venezuela ise ekonomik kriz içinde.
ABD’nin 2018’de Maduro’nun başkan seçilmesi sonrası bu ülkenin petrol ticaretine getirdiği yaptırımların da bunda etkisi var.
